Λισσός

Κατευθυνόμαστε προς το λιμανάκι της Σούγιας για μια εκδρομή σε ένα σύντομο τμήμα, τριάμισι χιλιομέτρων, του ευρωπαϊού μονοπατιού που μετά από μιάμιση ώρα περπάτημα θα μας οδηγήσει στην αρχαία πόλη της Λισσού.
Μια πινακίδα δείχνει την κατεύθυνση για τη Λισσό, παίρνουμε το μονοπάτι που εισχωρεί σε μια μικρή ρεματιά με πεύκα, κυπαρίσσια, χαρουπιές και σκίνα. Η ανηφόρα είναι αρκετά εύκολη, κόκκινες πινελιές σηματοδοτούν τη διαδρομή. Μετά από μισή ώρα, ένα
εντυπωσιακό βραχώδες, κοίλο τοίχωμα, σημαδεμένο από φαρδιές κάθετες ραβδώσεις χρώματος

ώχρας, υψώνεται μπροστά μας και διακόπτει τη μέχρι τώρα ήρεμη κάθοδό μας. Μας αναγκάζει να σκαρφαλώσουμε στην αριστερή πλαγιά του λόφου, που είναι καλυμμένη από πεύκα. Το ύψος που βρισκόμαστε, αν και μέτριο, μας προσφέρει μια γενναιόδωρη θέα στην ανατολική πλευρά της παραλίας της Σούγιας, καρφωμένης ανάμεσα στα θεριέμενα από τη βλάστηση βουνά του δήμου του Σέλινου, ενώ στο στενό δρομάκι μεταμορφώνεται σ' ένα πλατί μονοπάτι, παλαιάς κατασκευής, με φαρδιές πέτρες.
Αυτό το μονοπάτι, στο πέρασμα των αιώνων, διάβηκαν και άφησαν το αποτύπωμά τους όχι εκδρομείς της μιας μέρας, αλλά προσκυνητές: άνδρες, γυναίκες, παιδιά, καθώς και ηλικιωμένοι πάνω σε μουλάρια, με τις προμήθειές τους, σε αργή πομπή, για να φτάσουν στο ιαματικό νερό της πηγής που βρίσκεται δίπλα στο ναό του Ασκληπιού, να θεραπεύσουν το σώμα με το πολύτιμο υγρό και να ικανοποιήσουν την ψυχή τους με αφιερωματικά τάματα στη θεότητα.

Χρειαζόμαστε μόνο ένα τέταρτο για να φτάσουμε σ' ένα τεράστιο οροπέδιο σε 150 μ. υψόμετρο, που στα βόρεια προστατεύεται από τα στρογγυλεμένα όρη Πελεκανιάς, σχιστολιθικής και ασβεστολιθικής προέλευσης, που εύκολα μπορεί κάποιος να διασχίσει από τον βορρά προς το νότο, πλύσια σε πηγές με άφθονο νερό και πυκνά δάση καστανιάς.
Μετακινούμαστε προς τη νότια πλαγιά του πλατώματος για να συνεχίσουμε την κατάβαση διανύοντας φαρδιές βραχώδεις στροφές. Από ψηλά η θέα αποκαλύπτει τον τελικό προορισμό μας, την παραλία του Αγίου Κύρκου και τον ευρύ αρχαιολογικό χώρο της Λισσού. Ένα κατηφορικό μονοπάτι σε όχι πολύ καλή κατάσταση, κατά μήκος μιας κατηφορικής πλευράς μετά από είκοσι λεπτά μας οδηγεί, περνώντας μέσα από δασάκια με χαρουπιές και προεξέχοντες βράχους, σε μια επίπεδη περιοχή, που φιλοξενεί τα πιο σημαντικά ερείπια αυτής της πόλης - κράτους, που ήταν μέλος της ένωσης "Κοινόν των Ορείων", γνωστής από τον 3ο αιώνα π.Χ. και ακμαίας μέχρι την επιδρομή των Σαρακηνών τον 9ο αιώνα μ.Χ.
Ο αρχαιολογικός χώρος είναι αφύλακτος, χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα προσπερνάμε το χιολοτρυπημένο συρματόπλεγμα για να μπούμε στο ναό, αφιερωμένο στον Ασκληπιό, θεό της Υγείας. Προτού εισέλθουμε στο αίθριο του ναού, μετά από μια σειρά σκαλιά, βρίσκεται η ιαματική πηγή, η οποία αναβλύζει ακόμη νερό. Το κτίριο είναι μια μικρή ελληνιστική κατασκευή δωρικού ρυθμού, του 4ου-3ου αιώνα π.Χ. με ένα χαμηλό πέτρινο περιμετρικό πεζούλι, καλλωπσμένο από ένα ρωμαϊκό ψηφιδωτό δάπεδο του 1ου αιώνα μ.Χ., που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του χώρου.

Μια γεωμετρική συμφωνία άσπρων και μαύρων ψηφίδων περικλείεται στο εσωτερικό μιας ωραίας κορνίζας με σπειροειδές σχέδιο, με διακοσμητικά τετράγωνα που το καθένα περιέχει διάφορα μοτίβα. Το κεντρικό είναι αναμφίβολα το πιο ενδιαφέρον: ένας λεπτός δαίδαλος γραμμών με νατουραλιστικά σχέδια, ένα ορτύκι σε μπλε φόντο, το φτέρωμά του από ψηφίδες στις αποχρώσεις από το μπεζ μέχρι το καστανό. Στα δυτικά, δίπλα στο φίδι, σύμβολο της ιατρικής επιστήμης, που υπήρχε σε κάθε ιερό, αφού του αποδίδονταν θεραπευτικές ιδιότητες.
Σ' αυτό το χώρο ανακαλύφθηκαν είκοσι κομμάτια αγαλμάτων, μαρμάρινα διακοσμητικά στοιχεία μιας ιδανικής ιερής οδού, και ένα ακέφαλο άγαλμα του Ασκληπιού, το οποίο εκτίθεται στο αρχαιολογικό μουσείο των Χανίων, μερικές δεκάδες μέτρα από το Ασκληπιείο, βρίσκεται το παρεκκλήσι του Άϊ Κύρκου, χτισμένο στα ερείπια μια βασιλικής, με ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες στο εσωτερικό του και μωσαϊκά στην μπροστινή αυλή.
Προς τα δυτικά, στις διακλαδώσεις του λόφου βρίσκεται μια εντυπωσιακή νεκρόπολη με θολωτούς τάφους στη σειρά: ένα είδος ταφής που ίσως προέρχεται από την Κυλικία, παρόμοιο μ' εκείνο που οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν στην κοντινή Σούγια. Τώρα το μονοπάτι ανοίγει σε μια ευρεία πεδιάδα και διακλαδώνεται προς διαφορετικές κατευθύνσεις. Στα δυτικά συνεχίζει σαν ευρωπαϊκό μονοπάτι που αφού διασχίσει το λόγο οδηγεί στην Παλαιοχώρα, ενώ στα ανατολικά ξετυλίγεται μέσα σ' ένα πραγματικά αρχαιολογικό πάρκο, διάσπαρτο με κορινθιακά κιονόκρανα και κίονες ξαπλωμένους κατά γης, για να καταλήξει σε μια μικρή παραλία με ολόλευκα βότσαλα.

Λίγα μέτρα από την αμμουδιά, λίγο απομακρυσμένο και προς το εσωτερικό, συναντάμε το εξωκκλήσι της Παναγίας της Παρθένουμ βυθισμένο στο έδαφος. Η πρόσοψή του από ακατέργαστη πέτρα, είναι εξωραϊσμένη με στοιχεία ρωμαϊκής προέλευσης, κομμάτια από θριγκό και το τμήμα μιας σαρκοφάγου με το κεφάλι της Μέδουσας, που προέρχεται από την Μικρά Ασία: η όσμωση μεταξύ  ελληνιστικού ρωμαϊκού παγανισμού και χριστιανισμού ολοκληρώθηκε.
Επιστρέφουμε ακολουθώντας την ίδια διαδρομη.

- Σημείο αναχώρησης: Σούγια

- Σημείο άφιξης: Λισσός - Παραλία Αγίου Κύρκου

- Διάρκεια διαδρομής: 3 ώρες με επιστροφή

- Διαδρομή μικρής δυσκολίας

- Διαδρομή κατάλληλη για παιδιά

- Μονοπάτι με ανάβαση και κατάβαση και υψομετρική διαφορά 200μέτρων

- Προτεινόμενη περίοδος: Μάρτιος - Δεκέμβριος

- Μονοπάτι καλά σηματοδοτημένο

- Συμβουλή: Έχετε μαζί σας κανονική ποσότητα νερού