Άγιος Νικόλαος

Ο Άγιος Νικόλαος είναι ένας από τους πιο γνωστούς τουριστικούς προορισμούς της Κρήτης και το λιμάνι του αποτελεί μια από τις πιο γνωστές εικόνες της.
Σε αντίθεση με άλλα αστικά κέντρα της Κρήτης, ο Άγιος Νικόλαος δεν ήταν πάντα σημαντικός οικισμός. Λίγο πιο βόρεια από το σημερινό λιμάνι υπήρχε ήδη από τα Μινωικά χρόνια μικρό λιμάνι. Στο λόγο ανάμεσα στη λίμνη του Αγίου Νικολάου και τη σημερινή μαρίνα
προς τα νότια βρισκόταν η αρχαία - και όχι ιδιαίτερα σημαντική - πόλη Λατώ, από την οποία λίγα ίχνη σώζονται, κυρίως ευρήματα από τάφους.
Ανάμεσά τους ξεχωρίζει χρυσό στεφάνι από σχηματοποιημένα φύλλα ελιάς, το οποίο βρέθηκε κολλημένο στο κρανίο του νεκρού. Στομστόμα του ίδιου νεκρού βρέθηκε αργυρό νόμισμα της εποχής του αυτοκράτορα Τιβέριου, τοποθετημένο ως δανάλη, δηλαδή ως οβολός για το πορθμείο του Χάρωνος.
Φαίνεται ότι η Λατώ υπήρχε και κατά την πρώιμη Βυζαντινή περίοδο, καθώς οι πηγές αναφέρονται σε επισκοπή Καμάρας. Λίγο αργότερα χτίστηκε εδώ ναός του Αγίου Νικολάου (τον 8ο ή 9ο αιώνα), που έδωσε και το όνομά του στο διπλανό φυσικό λιμανάκι, σε ολόκληρο τον κόλπο, καθώς και στη σημερινή πόλη.
Κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας στο λόφο του Αγίου Νικολάου χτίστηκε, πιθανώς από τον Ενρίκο Πεσκατόρε το 1206, το Κάστρο του Μιραμπέλλου (Castel Mirabello: φρούριο της όμορφης θέας), το οποίο επέτρεπε να επιτηρείται ολόκληρη η περιοχή. Κάτω από το κάστρο βρισκόταν ο βούργος (borgo), ο οικισμός, που όμως τότε δεν έφτανε ως τη λίμνη. Το κάστρο υπέστη σοβαρές ζημιές από σεισμό το 1303 και κάηκε κατά τις επιδρομές των πειρατών το 1537.
Ξαναχτίστηκε όμως, σε σχέδια του του μεγάλου μηχανικού M. Sanmicheli. Κατά την εισβολή του 1645, ο διοικητής του το παρέδωσε αρχικά στους Τούρκους, όμως εν συνεχεία οι Ενετοί το ανακατέλαβαν, εξόντωσαν την τουρική φρουρά και κρέμασαν τον προδότη φρούραρχο Baldella.
Επειδή όμως, έπρεπε να το εγκαταλείψουν ξανά, προτίμησαν να το ανατινάξουν από τα θεμέλιά του. Σήμερα στη θέση του είναι χτισμένο το μέγαρο όπου στεγάζεται η Νομαρχία Λασιθίου.

Όσο για το σήμα κατατεθέν του Αγίου Νικολάου, τη λίμνη Βουλισμένη, αυτή δεν επικοινωνούσε πάντα με τη θάλασσα. Ήταν κλειστή, αποτελώντας εντυπωσιακό γεωλογικό φαινόμενο, ενώ ο μύθος την ήθελε να μην έχει πυθμένα (τελικά, τη βυθομέτρησε ο ναύαρχος Spratt, το 1853, και βρήκε ότι έχει το εντυπωσιακό βάθος των 64 μ.). Αυτή η χαρακτηριστική εικόνα του κλειστού λιμανιού έδωσε στην περιοχή και το όνομα Μαντράκι (Mandracchio: κλειστό λιμανάκι). Τελικά, το 1867 - 71 ο Αλοσίδης πασάς κατασκεύασε τη μικρή διώρυγα που συνδέει τη λίμνη με τη θάλασσα.
Η σύγχρονη ιστορία του Αγίου Νικολάου ξεκινά στην πραγματικότητα κατά το 19ο αιώνα, όταν σταδιακά άρχισε να αναπτύσσεται εδώ οικισμός, στον οποίο εγκαταστάθηκαν κάτοικοι από άλλες περιοχές της Κρήτης (την Κριτσά, τα Σφακιά κ.ά.) και ο οποίος εξυπηρετούσε τις θαλάσσιες μεταφορές της ανατολικής Κρήτης. Η μεγάλη όμως ανάπτυξη της σημερινής πόλης οφείλεται αναμφισβήτητα στον τουρισμό.

Βασικό αξιοθέατο του Αγίου Νικολάου είναι η ίδια η λίμνη (λειτουργούν αρκετά όμορφα εστιατόρια και καφέ), ενώ όμορφη είναι και η αποβάθρα του λιμανιού. Από την ιστορία της πόλης λίγα μνημεία έχουν σωθεί. Μπορείτε πάντως να δείτε την εκκλησία του Αγίου Νικολάου, με τις τοιχογραφίες του 14ου αιώνα, αλλά και παλαιότερα στρώματα με γεωμετρικά και φυτικά μοτίβα που παραπέμπουν σε εικονογράφηση της περιόδου της ΕΙκονομαχίας.
Μην παραλείψετε να επισκεφτείτε το Αρχαιολογικό Μουσείο του Αγίου Νικολάου, όπου εκτίθενται ευρήματα της ανατολικής Κρήτης, απ' όες τις περιόδους της αρχαίας ιστορίας της.