Χανιά - Σφακιά - Φαράγγι Σαμαριάς

Η κυκλική διαδρομή που σας προτείνουμε κινείται αρχικά προς τα ανατολικά. Πρώτη στάση είναι η Μονή Χρυσοπηγής, μεγάλο και ιστορικό μοναστήρι, που ιδρύθηκε από τον ευγενή και εύπορο ιατρό Χαρτοφύλακα τον 17ο. αιώνα. Η συμμετοχή της μονής στην Επανάσταση του 1821 είχε ως συνέπεια να υποστεί σημαντικές καταστροφές, όμως από τη δεκαετία του 1970 το μοναστήρι
ανακαινίστηκε και λειτουργεί πλέον ως γυναικεία μονή.
Στο χωριό Νεροκούρου βρίσκονται τα ερείπια μεσομινωικού οικισμού. Μάλιστα, το βασικό οίκημα είναι ένα από τα σχετικά σπάνια δείγματα αρχιτεκτονικής της Νεοανακτορικής περιόδου στη δυτική Κρήτη.

Πιο ανατολικά βρίσκεται η αρχαία Απτέρα, πόλη που ιδρύθηκε τον 70 αιώνα π.Χ. και άκμασε από τον 5ο αιώνα π.Χ. έως την Ελληνιστική εποχή, χάρη και στη στρατηγική της θέση (το 700 μ.Χ. θα υποστεί σημαντικές ζημιές από σεισμό, για να εγκαταλειφθεί οριστικά μετά την Αραβική κατάκτηση). Σώζονται μέρος από τα ισχυρά τείχη της και ερείπια δημόσιων κτηρίων, ενώ χαρακτηριστική είναι και η μεγάλη θολοσκέπαστη δεξαμενή των Ρωμαϊκών χρόνων. Κοντά εκεί βρίσκεται και οχυρό, μάλλον από την εποχή της Ενετοκρατίας.

Κοντά στην Απτέρα βρίσκεται και το κάστρο Ιτζεδίν, τουρκικό οχυρό του 19ου αιώνα, που χρησιμοποιήθηκε ως φυλακή έως το 1971.
Το χωριό Βάμος είναι ιδιαίτερα γραφικός οικισμός, με καλά διατηρημένη την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του, στον οποίο ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα διαμονής σε παραδοσιακούς ξενώνες.
Στο κοντινό Γαβαλοχώρι μπορείτε να δείτε τα μεγάλα γαβαλιανά πηγάδια, που πήραν το όνομά τους, όπως και όλο το χωριό από τη

μεγάλη αρχιτεκτονική βυζαντινή οικογένεια των Γαβαλάδων.
Οι Βρύσες είναι σημαντικό κέντρο της περιοχής και μπορεί να αποτελέσει την αφετηρία για ενδιαφέρουσες διαδρομές. Λίγο πιο ανατολικά βρίσκεται η καλά διατηρημένη γέφυρα του Φιλίππου ("Ελληνική Καμάρα"), έργο των Κλασικών χρόνων.

Όσο για την παραλιακή Γεωργιούπολη, πρόκειται για ένα τυπικό τουριστικό θέρετρο, με πλήθος ξενοδοχείων, εστιατορίων και καταστημάτων.
Πολύ κοντά βρίσκεται η λίμνη του Κουρνά, μοναδική λίμνη της Κρήτης, που όμως το καλοκαίρι "υποφέρει" από την πολυκοσμία.
Αν αποφασίσετε να κινηθείτε προς τα νότια, τότε αξίζει να δείτε την Ασή Γωνιά, όμορφο χωριό με πέτρινα σπίτια, που ζει κυρίως από την κτηνοτροφία. Η Ασή Γωνιά είναι ονομαστή για το έθιμο του τελετουργικού αγιασμού των προβάτων, κάθε χρόνο στη γιορτή του Αγίου Γεωργίου, όταν ευλογούνται τα κοπάδια και οι βοσκοί του χωρικού, λίγο πριν αναχωρήσουν για τα βοσκοτόπια των Λευκών Ορέων.

Αν πάλι θελήσετε να κινηθείτε προς τα Σφακιά, τότε από τις Βρύσες θα πάρετε το δρόμο που θα σας φέρει πρώτα στο οροπέδιο του Ασκύφου, με βασικό χωριό το Αμμουδάρι.
Μετά το οροπέδιο του Ασκύφου, η διαδρομή γίνεται ακόμη πιο εντυπωσιακή, καθώς κατεβαίνει το Ιμπριώτικο Φαράγγι και σας οδηγεί στη χώρα των Σφακιών.
Τα Σφακιά δεν είναι άδικα τόσο ονομαστά. Το αφιλόξενο τοπίο, με τα ψηλά βουνά, τα μικρά οροπέδια, την απουσία πυκνής βλάστησης, τα δύσβατα περάσματα, ταιριάζει απόλυτα με τον σκληρό, υπερήφανο και ανυπότακτο χαρακτήρα των κατοίκων της περιοχής, που σε όλη τη διαδρομή της ιστορίας τους δύσκολα πειθαρχούσαν σε ξένους κατακτητές και σε κεντρικές εξουσίες.

Παλαιότερες πρακτικές τους, όπως η πειρατεία αλλά και σημερινές, όπως η εκτεταμένη οπλοκατοχή, πηγάζουν εν πολλοίς από τον ατίθασο χαρακτήρα τους. Δεν είναι τυχαίες οι πολυάριθμες εξεγέρσεις των Σφακιανών εναντίον των Ενετών (σε σημείο που, όποτε γινόταν εξέγερση στη δυτική Κρήτη, οι ενετικές αρχές την απέδιδαν στους Σφακιανούς, είτε ήταν υπεύθυνοι είτε όχι), η Επανασταση του Δασκαλογιάννη εναντίον των Τούρκων το 1770, η μεγάλη συμμετοχή στην Επανάσταση του 1821, αλλά και στην Εθνική Αντίσταση κατά των Γερμανών.
Από τη Χώρα των Σφακίων υπάρχει δυνατότητα διαφορετικών διαδρομών. Η μία είναι να ακολουθήσετε το δρόμο που ανηφορίζει προς την Ανώπολη, προσφέροντας εκπληκτική θέα προς το Λυβικό πέλαγος (μπορείτε να δείτε και μέρος από τα ελληνιστικά τείχη της αρχαίας Ανώπολης).

Σε αντίθεση με τη Χώρα των Σφακίων, που στηρίζεται και στην τουριστική ανάπτυξη, η Ανώπολη και το ξερό οροπέδιο που την περιβάλλει προσφέρουν μια πολύ πιο αυθεντική εικόνα της ευρύτερης περιοχής των Σφακίων. Δυτικά από την Ανώπολη βρίσκονται τα Λιβανιανά, πέτρινο χωριό μέσα σε πέτρινο τοπίο.
Για να φτάσετε στο χωριό Αράδαινα, θα πρέπει να περάσετε τη σιδερένια γέφυρα του Βαρδινογιάννη, που κατασκευάστηκε μόλις το 1986, πάνω από το βάθους 150 μ. Φαράγγι της Αράδαινας, που καταλήγει στην παραλία Φοίνικας. Παλαιότερα η μόνη επικοινωνία του χωριού με τα υπόλοιπα Σφακιά ήταν το απότομο μονοπάτι που κατέβαινε και ανέβαινε το φαράγγι. Στην Αράδαινα υπάρχουν ερείπια της αρχαίας πόλης (Αραδήν), καθώς και εκκλησία του 14ου αιώνα.
Εναλλακτικά, μπορείτε να πάρετε το καραβάκι από τη Χώρα των Σφακίων έως το Λουτρό, χωριό που είναι προσπελάσιμο μόνο με αυτό τον τρόπο.

Αν κινηθείτε ανατολικά από τη χώρα των Σφακίων, μπορείτε να επισκεφτείτε το Φραγκοκάστελο. Όπως φανερώνει και το όνομά του, πρόκειται για ενετικό κάστρο του 1370 περίπου, αν και η σημερινή μορφή του χρωστάει πολλά στις τουρκικές επισκευές του 1866. Εκεί θα συναντήσει κανείς ορισμένες φορές στα τέλη του Μαΐου και τις αρχές Ιουνίου, αν το επιτρέπουν οι κλιματολογικές συνθήκες, τους Δροσουλίτες, τα φαντάσματα δηλαδή των πολεμιστών του Νταλιάνη.
Μια άλλη διαδρομή που μπορείτε να κάνετε με αφετηρία τα Χανιά είναι προς το οροπέδιο του Ομαλού και το Φαράγγι της Σαμαριάς.
Αν θέλετε να κατεβείτε και να περπατήσετε το φαράγγι, θα πρέπει να ξεκινήσετε νωρίς το πρωί από τα Χανιά, με το λεωφορείο που θα σας πάει μέχρι το Ξυλόσκαλο. Αφού κατεβείτε το φαράγγι μέχρι την Αγία Ρούμελη, εν συνεχεία θα πάτε στη Χώρα των Σφακίων με καραβάκι και από εκεί πίσω στα Χανιά με το λεωφορείο.
Η διαδρομή προς τον Ομαλό είναι εντυπωσιακή, ειδικά από τη στιγμή που μπαίνετε στο οροπέδιο. Το τμήμα μάλιστα από τους Λάκκους έως τον Ομαλό είναι η γνωστή "στράτα των Μουσούρων", που μνημονεύεται στο γνωστό ριζίτικο τραγούδι "Πότε θα κάνει ξαστεριά".
Η Αία Ρούμελη έχει να σας προσφέρει τη δροσιά της παραλίας της, καθώς και τη δυνατότητα να φάτε μετά την κοπιαστική κάθοδο του φαραγγιού. Μπορείτε επίσης να δείτε μέρος από τα ερείπια της αρχαίας Τάρρας, μικρής αλλά σημαντικής πόλης.