Το Φαράγγι της Ρόζας

Η εκδρομή μας ξεκίνησε από τα Μάλια. Κατευθυνόμαστε στο οροπέδιο του Λασιθίου και μετά από δέκα χιλιόμετρα, σε μια διακλάδωση, κατηφορίζουμε προς μια πεδιάδα με έντονη κινητικότητα γιατί εκτελούνται εκσκαφές για την κατασκευή μιας τεχνητής υδρολογικής λεκάνης. Στο τέλος του οικισμού Γωνιές, στο ύψος του εργαστηρίου κεραμικής "Άμμος", στρίβουμε αριστερά και για δύο χιλιόμετρα ακολουθούμε τις ξύλινες πινακίδες με τη
ρομαντική φράση μέχρι την αρχή αυτής της μικρής χαράδρας, σφηνωμένης στις πτυχές του φαραγγιού, για μας ανεπανόρθωτα χαμένου, των Γωνιών.

Το φαράγγι της Ρόζας υπογραμμίζει τη σπουδαιότητά του με μια πινακίδα με το χάρτη της περιοχής, μερικές ενδείξεις σχετικά με τη διαβασιμότητά του και το βαθμό δυσκολίας του - αρκετά εύκολο αν ο εκδρομέας είναι σε καλή αθλητική φόρμα - μια νύξη για τα είδη των φυτών που συναντώνται και το σύνηθες, υποχρεωτικό κάλεσμα για σεβασμό της φύσης.
Στην περιοχή βασιλεύουν οι κατσίκες, παντού στάνες. Ανοίγουμε και ξανακλείνουμε το συρματόπλεγμα που φράσσει την πρόσβαση στο μονοπάτι και εισχωρούμε σε μια κηλίδα με βελανιδιές. Μετά ο δρόμος μας οδηγεί, για δέκα λεπτά περίπου, στην ξερή κοίτη ενός χειμάρρου, ανάμεσα σε πικροδάφνες και κίτρινες και πράσινες ταξιανθίες στο σχήμα της ομπρέλας του σαρκώδους φυτού του Αγίου Πέτρου, του κρίταμου (chritmum maritimum).

Βρισκόμαστε σε υψόμετρο τριακοσίων περίπου μέτρων, συνεχίζουμε βαδίζοντας κατά μήκος ανηφορικών μεγάλων βραχωδών σκαλιών, ενώ μας συνοδεύουν συχνοί πληθυσμοί από δρακοντιές (dracunculus vulgaris). Αυτά τα λουλούδια καμαρώνουν για την καλοκαιρινή τους λιβρέα, τα μενεξεδί βράκτια μεταμορφώθηκαν σε εντυπωσιακά χρωματιστά στάχια, με πράσινες, κίτρινες και κόκκινες διαστρώσεις. Στη δεξιά πλευρά μας επιθεωρεί ένας δυνατός, ψηλός τοίχος μεταμορφικού κυματοειδή βράχου, όπου το φως του ήλιου προβάλλει αποχρώσεις φούξια αποκαλύπτοντας έτσι την προέλευση του ονόματός του. Μια μοναχική και απρόσιτη σπηλιά βρίσκεται στα μισά του τοίχου αφήνοντας να διαφανούν στο εσωτερικό της δύο σταλαγμίτες και ένα μυστηριώδες σκοινί που κρέμεται από ψηλά.

Μετά από μισή ώρα το φαράγγι στενεύει, το μονοπάτι, προστατευμένο από ξύλινη περίφραξη, περνάει σύρριζα από μία βραχώδη κοιλότητα, από κάτω μας ανοίγεται ένα βάραθρο. Ακόμη ένα ξέφωτο με βελανιδιές, ακούμε το τρίξιμο από το πάτημα των βελανιδιών και το φτερούγισμα ενός μεγάλου πουλιού, τρομαγμένου από το πέρασμά μας. Ψηλά, σε ανίχνευση, τα όρνια (gyps fulvus) που κάνουν τη φωλιά τους σ' αυτή την περιοχή. Αστραπιαία χαμηλώνουν προς ανεύρεση λείας, μετά ξανασηκώνονται γρήγορα, δημιουργώντας ευρείες σπείρες. Ο ουρανός είναι καθαρός, γεμάτος και από άλλα πτηνά λιγότερο επιθετικά: μικρά βασιλικά γεράκια (falco eleonorae), δοκιμάζουν το πρώτο τους πέταγμα, ντροπαλά ριψοκινδυνεύουν δύο ή τρεις γύρους, αφήνονται να τα μεταφέρει αιωρούμενα και ακίνητα το ρεύμα, αναζητούν γρήγορα προφύλαξη στους βραχώδεις οβελίσκους. Μετά από μισή ώρα, αφού προσπεράσαμε άλλη μια υποτυπώδη σιδερένια καγκελόπορτα, να το πρώτο εμπόδιο, ένα κυκλικό αμφιθέατρο σε μινιατούρα από λεία πέτρα, πάνω σκαλιά του οποίου σκαρφαλώνουμε.

Πηδάμε από ύψος περίπου δύο μέτρων και όταν προσγειωνόμαστε μια επιγραφή σ' ένα τοίχο μας πληροφορεί ότι απομένει ακόμη ένα χιλιόμετρο μέχρι το τέρμα, ακόμη ένα εύκολο σκαρφάλωμα και εισερχόμαστε σε ένα υγρό υπόφορο, πυκνοφυτεμένο με θάμνους περιτυλιγμένους από αναρριχώμενα φυτά, όπου έχει δημιουργηθεί μια υποτυπώδης περιοχή για πικ-νικ με δύο μακριά ορθογώνια βράχια τοποθετημένα σε σχήμα "L". Πιστεύουμε ότι φτάσαμε στο τέλος της εκδρομής μας, γιατί μπροστά μας ορθώνεται ένας γκρεμός που κλείνει το πέρασμα, αλλά ο τελικός προορισμός σηματοδοτείται από ένα χώρο ξεκούρασης και απόλαυσης του πανοράματος, τον οποίο βλέπουμε να ορθώνεται στο επάνω μέρος του βραχώδους βουνού. Είμαστε λίγο απορημένοι, η υψομετρική διαφορά φαίνεται μεγάλη, η παρουσία ξύλινων παραπέτων, σε πραγματικά κακή κατάσταση, μας προϊδεάζει ότι το μονοπάτι ανηφορίζει με στενές στροφές, μας ωθεί να συνεχίσουμε.

Ψηλά ξεπροβάλλει το ξεκάθαρο περίγραμμα των κραταίων παλιών μύλων του περάσματος που λέγεται "Σέλι Αμπέλου", μιας από τις ιστορικές εισόδους στο οροπέδιο Λασιθίου. Προτείνουμε λίγη προσοχή όταν θα κάνετε το τελευταίο αυτό τμήμα λόγω της μεγάλης ανωφέρειας. Όταν όμως φτάσετε στον χώρο ξεκούρασης, θα αποζημιωθείτε από τη θέα που απλώνεται διάπλατα στο βάθος της κοιλάδας. Κάνουμε μια στάση για να τσιμπήσουμε κάτι, το υψόμετρο είναι εξακόσια μέτρα, χρειαστήκαμε μιάμιση ώρα για να φτάσουμε ως εδώ. Λαμβάνοντας υπόψη τις δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε στο τελευταίο κομμάτι, απορρίπτουμε την υπόθεση να ξανακατεβούμε το φαράγγι. Εισχωρούμε σε ένα δάσος για εκατό περίπου μέτρα, αριστερά διακρίνουμε τα πρώτα σπίτια του χωριού της Κεράς και μια συμπαθητική ταβέρνα. Εκεί ζητάμε πληροφορίες για το πώς θα επιστρέψουμε στην είσοδο του φαραγγιού της Ρόζας. Μας συμβουλεύουν να πάμε στο κοντινό μοναστήρι της Κεράς Καρδιώτισσας και να πάρουμε τον άσπρο χωματόδρομο που οδηγεί στις Γωνιές περνώντας από την "Αποτύπωση". Είναι ήδη μία το μεσημέρι, ο ήλιος εισχωρεί μέσα στα ασπρισμένα μικρά κελλιά του μοναστηριού, καταλαμβάνει τα ανθισμένα παρτέρια και τη μικρή μπροστινή αυλή της κύριας εκκλησίας, προσκαλώντας μας για μια στάση σ' αυτό το παλιό μοναστήρι-φρούριο και στη λατρεία της θαυματουργικής εικόνας της Παναγίας της Καρδιώτισσας. Αυτή η εικόνα έχει μια πολύπαθη ιστορία: το 1498 κλάπηκε για πρώτη φορά από έναν κρητικό έμπορο κρασιών, μετά από ένα περιπετειώδες θαλάσσιο ταξίδι, μεταφέρθηκε στη Ρώμη και μέχρι σήμερα φυλάσσεται στην εκκλησία του Αγίου Αλφόνσου στο Εσκουιλίνο. Οι Κρητικοί όμως, που στις 8 Σεπτεμβρίου προσέρχονται πολυπληθείς για να λατρέψουν την εικόνα, προτιμούν να πιστεύουν έναν άλλο τοπικό θρύλο, που αναφέρει ότι η εικόνα κλάπηκε από τους Τούρκους και ξαναεμφανίστηκε στο μοναστήρι αφού με θαυματουργό τρόπο "δραπέτευσε" από την Κωνσταντινούπολη, μαζί με την κολώνα και την αλυσίδα που την κρατούσε δεμένη. Σήμερα, η κολώνα βρίσκεται στην αυλή μπροστά από την εκκλησία, προστατεύεται από μια σιδερένια περίφραξη, ενώ η αλυσίδα βρίσκεται στο εσωτερικό της εκκλησίας δίπλα στην εικόνα.
Μετά από αυτό το διάλειμμα, ξαναπαίρνουμε το δρόμο μας, ακολουθώντας μια διπλή επιγραφή που οδηγεί στις Γωνιές και στην "Αποτύπωση" μέσα από έναν φαρδύ χωματόδρομο που περνά δίπλα από μια εύφορη και γόνιμη κοιλάδα που εναλλάσσεται με ήρεμους λόφους με βραχώδεις κορυφές. Μετά από διαδρομή ενός τετάρτου, μια προεξοχή προστατεύει την εκκλησούλα αφιερωμένη στην Παναγία τη Θεοτόκο. Σ' αυτό το σημείο η Παρθένος, σε φυγή από την Κωνσταντινούπολη, κουρασμένη από το ταξίδι, κάθησε να ξεκουραστεί αφήνοντας στο βράχο το αποτύπωμά της. Από εδώ αρχίζει η κατάβαση, μάλλον μονότονη, προς την κοιλάδα των Γωνιών και μετά από μια γεμάτη ώρα, φτάνουμε στην αρχή του φαραγγιού της Ρόζας.

- Σημείο αναχώρησης: οικισμός Γωνιές
- Σημείο άφιξης: χωριό Κερά
- Διάρκεια διαδρομής: 1 ώρα και μισή μόνο η ανάβαση
- Εύκολη διαδρομή με μερικά δύσκολα σημεία
- Διαδρομή ακατάλληλη για παιδιά
- Ανηφορικό μονοπάτι με υψομετρική διαφορά περίπου 300 μέτρων
- Προτεινόμενη περίοδος: Απρίλιος έως Νοέμβριος
- Καλά σηματοδοτημένο μονοπάτι με πινακίδες
- Έχετε μαζί σας κανονική ποσότητα νερού